Σύντομο ιστορικό

ε μία απόσταση περίπου 100χμ από τη Θεσσαλονίκη, πηγαίνοντας προς την Καβάλα, πέρα από την γέφυρα του Στρυμόνα, μεταξύ χαμήλών λόφων, βρίσκονται τα ερείπεια της αρχαίας Αμφίπολης.

Η πρώτη επαφή με την Αμφίπολη γίνεται με το πέρασμα της παλιάς γέφυρας του Στρυμώνα, οπου συναντά κανείς το άγαλμα του Λέοντα της Αμφίπολης. Το γιγαντιαίο αυτό άγαλμα επανασυναρμολογήθηκε από τα κομμάτια του που βρέθηκαν στο Στρυμώνα το 1936 με 1937. Στη συνέχεια τοποθετήθηκε σε βάθρο πάνω στα αρχαία θεμέλια από πέτρες του 2ου π.Χ. αιώνα που ανασύρθηκαν επίσης από το Στρυμώνα, οπου κατά πάσα πιθανότητα είχαν χρησιμοποιηθεί στο μεσαίωνα σαν φράγμα. Αρχικά το λιοντάρι πρέπει να είχε τοποθετηθεί προς τιμή του Λαομέδοντα, τον αρχηγό του ναυτικού της Μυτιλήνης που αργότερα έγινε κυβερνήτης της Συρίας.

Η αρχαία πόλη της Αμφίπολης χτίστηκε σε στρατηγικής σημασίας ύψωμα, 5 χμ από τη θάλασσα, πάνω στην την ανατολική όχθη του Στρυμώνα, ακριβώς εκεί που εξέβαλλε από τη λίμνη του Αχινού, (η οποία τώρα έχει αποξηραθεί). Μια στροφή του Στρυμώνα προστάτευε τα δυτικά τείχη της πόλης.

Το μέρος το οποίο ανήκε στους Εδωνίτες της Θράκης αρχικά ονομαζόταν "Εννέα Οδοί", επειδή, σύμφωνα με τον Ηρόδοτο (ζ', 114), ο Ξέρξης καθώς περνούσε τις γέφυρες έθαψε ζωντανά εννέα νεαρά αγόρια και εννέα νεαρά κορίτσια. Το μέρος αποικήθηκε και ονομάστηκε Αμφίπολη από του Αθηναίους το 437 π.Χ. Είχε προηγηθεί μία αποτυχημένη προσπάθεια 28 χρόνια πριν.

Η Αμφίπολη αντλώντας πλούτο από τα ορυχεία χρυσού στο Παγγαίο, ήταν μία από τις σημαντικότερες περιοχές που είχαν κατακτήσει οι Αθηναίοι, και αυτό εξηγεί τον τρόμο που επικράτησε στην Αθήνα κατά τη διάρκεια του Πελοπονησιακού πολέμου όταν έφτασε η είδηση το 424 π.Χ. ότι οι Σπαρτιάτες με αρχηγό τον Βρασίδα είχαν περικυκλώσει και πολιορκούσαν την Αμφίπολη. Ο ιστορικός (και στρατηγός) Θουκιδίδης κατόρθωσε να διασώσει το στόλο του στις εκβολές του Στρυμώνα αλλά λόγω της απότυχίας του να σώσει και την Αμφίπολη, εξοστρακίστηκε για 20 χρόνια από την πατριδα του (Θουκ, δ', 104-6; ε', 26). Το 421 π.Χ οι Αθηναίοι έκαναν άλλη μια αποτυχημένη προσπάθεια να επανακαταλάβουν την πόλη. Στην μάχη του ιππικού, και ο Αθηναίος στρατηγός Κλέων και ο αντίπαλος του Σπαρτιάτης Βρασίδας σκοτώθηκαν.

Η Αμφίπολη κατακτήθηκε στη συνέχεια από τον Φίλιππο Β' τον Μακεδόνα το 358 π.Χ. Μετά τη μάχη στην Πύδνα το 168 π.Χ. η Αμφίπολη έγινε πρωτεύουσα της μίας εκ των τέσσάρων ελληνικών επαρχίών που ίδρυσαν οι Ρωμαίοι. Ο απόστολος Παύλος πέρασε από την Αμφίπολη καθώς πήγαινε στη Θεσσαλονίκη και κύρηξε τον Χριστιανισμό. Η πόλη ήταν επίσης μέρος στάθμευσης για τους ταξιδιώτες που χρησιμοποιούσαν την Εγνατία οδό, και ήταν ακόμη και το έδρα του παρατηρητή των Ρωμαίων κατά την Πρωτοχριστιανική περίοδο.

Τα αρχαιολογικά ευρήματα

Οι ανασκαφές έγιναν για πρώτη φορά το 1956 από την Ελληνική Εφορεία Αρχαιοτήτων.

Στο δρόμο από τη Σερραϊκή ακτή προς την πόλη των Σερρών υπάρχει μια πινακίδα που οδηγεί σε εναν μακεδονικό τάφο. Δύο ακόμη τάφοι σώζονται στο λόφο δεξιά στο δρόμο. Ο ένας έχει συλλυθεί από αρχαιοκάπηλος αλλά ο άλλος περιείχε θαυμάσιες επιγραφές που σήμερα βρίσκονται στο μουσείο της Καβάλας. Συνεχίζοντας τη διαδρομή, άλλη μια πινακίδα προς τα αριστερά οδηγεί τον επισκέπτη στα αρχαία τείχη, και σε μικρή απόσταση μπορεί κανείς να δεί και τα υπολοιπα ερείπια των οχυρωματικών εργων. Τελευταίες ανασκαφές έφεραν στην επιφάνεια και ένα θαυμάσιο γυμναστήριο.

Μετά απο 300 μέτρα υπάρχει η διαστάυρωση για το σύγχρονο χωρίο της Αμφίπολης. Στον απέναντι λόφο υπάρχει ένα νεκροταφείο με πέτρινους τάφους, το οποίο πιθανότατα χτίστηκε κατά την ελληνιστική εποχή. Στο σύγχρονο χωριό μπορεί κανείς να βρεί ένα αφιέρωμα στον Τάτο, έναν Θεό των Θρακών αντίστοιχο του Ύπνου. Οι πινακίδες στη συνέχεια οδηγούν διαμέσου του χωριού στον κύριο αρχαιολογικό χώρο, στην ακρόπολη της αρχαίας πόλης. Τα κύρια ευρήματα που έχουν μέχρι τώρα κατά τις ανασκαφές δεν χρονολογούνται στην κλασσική περίοδο αλλά είναι πέντε εκκλησίες του 5ου και 6ου μ.Χ. αιώνα, τέσσερις βασιλικές και μία με εξαγωνική εσωτερική διάταξη. Ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει μερικά από τα εξαιρετικά ψηφιδωτά που αναπαριστούν διάφορα πουλιά. Απο τα ψηφιδωτά άλλα είναι προστατευμένα από ξύλινα υπόστεγα και άλλα είναι ημι-μόνιμα καλυμμένα.

Λίγο παραπέρα βρίσκονται τα ερείπια ενός Ρωμαϊκού σπιτιού, και αυτό καλυμμένο για προστασία των ψηφιδωτών. Έχει, εκτός από τα ψηφιδωτά, πλακόστρωτη αυλή με ένα πηγάδι και ένα δωμάτιο με οροφή αψίδας, η οποία στην αρχή ήταν ασβεστοστρωμένη. Δίπλα στο σπίτι υπάρχει ένα ακόμη σπίτι το οποίο δεν έχει εξερευνηθεί πλήρως μέχρι αυτή τη στιγμή, και το οποίο έχει αγάλματα στη είσοδο. Τα αγάλματα κατά πάσα πιθανότητα ήταν αφιερώματα σε Θεούς. 100 μέτρα κάτω από αυτά τα κτίρια δεσπόζει ένα Ελληνιστικό σπίτι καλυμμένο με υπέροχες ζωγραφίες που έχουν σαφέστατα την ίδια τεχνοτροπία με αυτή που αποτέλεσε τη βάση για τη διαμόρφωση της πρώτης Πομπηϊκής τεχνοτροπίας. Μια λειψανοθήκη συνορεύει με μια βαθιά χαράδρα στα νοτιοανατολικά.

Βρέθηκε τελικά ο τάφος του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην Αμφίπολη Σερρών;

 

 23.08.2013 - 11.05

  

3

 

 

Αναταραχή προκάλεσε η σπουδαία ανακάλυψη του αρχαίου τάφου 498 μέτρων στην Αμφίπολη Σερρών, για το αν τελικά πρόκειται για την τελευταία κατοικία του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Σε περίπτωση που ισχύει κάτι τέτοιο πρόκειται για μια από τους σπουδαιότερες αρχαιολογικές ανακαλύψεις όλων των εποχών, αφού η εύρεση του τάφου του Μεγάλου Αλεξάνδρου, που πέθανε το 323π.Χ και θεωρείτο ότι ο τάφος του βρισκόταν στην Αίγυπτο, φάνταζε μακρινό όνειρο.

Ο τάφος, λοιπόν, στον οποίο γίνονται ανασκαφές στην Αμφίπολη Σερρών, είναι σχεδόν δέκα φορές μεγαλύτερος από αυτόν του πατέρα του Αλεξάνδρου, Φίλιππου στη Βεργίνα και παραπέμπει σε κατασκευή που θα γινόταν μόνο για ένα πολύ σπουδαίο πρόσωπο. Είναι επενδυμένος με άριστης ποιότητας μάρμαρο κι έχει ιδιαίτερη αρμονία και συμμετρία. Ο τάφος έχει πυραμιδωτό σχήμα, ενώ στην κορυφή του φαίνεται πως είχε τοποθετηθεί ένα λιοντάρι, το οποίο είναι και το χαρακτηριστικότερο σύμβολο του Μακεδονικού Βασιλείου.

Αν και οι αρχαιολόγοι δεν έχουν καταλήξει ότι πρόκειται για τον τάφο του Μακεδόνα βασιλιά, εικάζεται έντονα αυτή η εκδοχή.

«Παρακινδυνευμένα» χαρακτηρίζει τα συμπεράσματα, πριν ολοκληρωθεί η ανασκαφική έρευνα, το Υπουργείο Πολιτισμού σε ανακοίνωση του:

«Η Γενική Διεύθυνση Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς με αφορμή τα πρόσφατα δημοσιεύματα και ανακοινώσεις στα ΜΜΕ, σχετικά με την ανασκαφή μεγάλου κτιστού περιβόλου του 4ου αι. π.Χ. στη θέση Καστά Αμφίπολης, ενημερώνει για τα ακόλουθα:

Οι ανασκαφές στη θέση Καστά Αμφίπολης είχαν ξεκινήσει στη δεκαετία του '60 από τον αείμνηστο Δ. Λαζαρίδη και συνεχίζονται τα δύο τελευταία χρόνια από την ΚΗ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, με υπεύθυνη ανασκαφέα την Προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων, κ. Αικατερίνη Περιστέρη.

Οι έρευνες φέρνουν στο φώς ιδιαίτερα σημαντικό κυκλικό περίβολο, που χρονολογείται με τα έως τώρα δεδομένα στο τέλος του 4ου αι. π.Χ. Πρόκειται για εξαιρετικά αξιόλογο κτιστό περίβολο που ορίζει χωμάτινο τύμβο και είναι κατασκευασμένος με βάσεις, ορθοστάτες, ανωδομή και επιστέψεις από λευκό μάρμαρο Θάσου. Έχει συνολικό ύψος 3,00μ. διάμετρο 1,60μ. και υπολογιζόμενη περιφέρεια μήκους περίπου 500 μ., από τα οποία έχουν ανασκαφεί σήμερα τα 405μ. Το μνημείο καταστράφηκε στα μεταγενέστερα χρόνια, με αποτέλεσμα αρκετά μαρμάρινα αρχιτεκτονικά μέλη να μην βρίσκονται στη θέση τους. Η έρευνα της ΚΗ΄ ΕΠΚΑ εντόπισε αρχιτεκτονικά μέλη του μνημείου εγκατεσπαρμένα στην περιοχή του χώρου του Λέοντα της Αμφίπολης, πολλά από τα οποία είχαν ήδη επαναχρησιμοποιηθεί για την κατασκευή της βάσης του και, επομένως, ο εντυπωσιακός περίβολος φαίνεται να συνδέεται με τον Λέοντα της Αμφίπολης, που κατά μία εκδοχή ήταν τοποθετημένος στην κορυφή του χωμάτινου τύμβου.

Το εύρημα της Αμφίπολης είναι οπωσδήποτε ιδιαίτερα σημαντικό, όμως πριν προχωρήσει η ανασκαφική έρευνα, οποιαδήποτε ερμηνεία και πολύ περισσότερο οποιαδήποτε ταύτιση με ιστορικά πρόσωπα στερείται επιστημονικής τεκμηρίωσης και είναι παρακινδυνευμένη».

Το εύρημα δεν άφησε αδιάφορο το Associated Press, το οποίο ασπάστηκε την θέση του Υπουργείου Πολιτισμού. Σε άρθρο του με τίτλο «Αρχαίος Τάφος στην Ελλάδα τροφοδοτεί πολλές συζητήσεις», το Associated Press αναφέρεται στον αρχαίο τάφο μήκους 498 μέτρων ο οποίος βρέθηκε στην Αμφίπολη Σερρών και είναι υπό ανασκαφή, ενώ παράλληλα αναφέρονται στο ενδεχόμενο να είναι η τελευταία κατοικία του Μεγάλου Αλεξάνδρου, καθώς και της γυναίκας του Ρωξάνης και του νεαρού διαδόχου του.

«Οι ελληνικές ιστοσελίδες, είναι ενθουσιώδεις από το γεγονός ότι μπορεί να βρέθηκε ο τάφος του βασιλιά- πολεμιστή Μεγάλου Αλεξάνδρου του 4ου αιώνα π.Χ, τον οποίον ψάχνουν για αρκετά χρόνια και θεωρούταν ότι βρίσκεται στην Αίγυπτο» γράφει χαρακτηριστικά.